Wyśmiewanie, obrażanie, wyzywanie i pogarda to okrucieństwa, jakich doświadczamy w Internecie. Hejt w sieci stał się tak powszechny, że wiele osób przestało postrzegać to zjawisko jako poważny problem w naszym społeczeństwie. Dlaczego? Im częstszy mamy kontakt z hejtem i mową nienawiści w codziennym życiu, tym bardziej się z nimi oswajamy, ignorujemy, a nawet akceptujemy ten stan. Do kogo najczęściej skierowany jest hejt w sieci i jak walczyć z obraźliwymi komentarzami, które potrafią zniszczyć życie?

Spis treści:

1. Mowa nienawiści, hejt a może konstruktywna krytyka?
2. Hejt w sieci, a więc pogarda płynące przez łącza.
3. Mowa nienawiści a kodeks karny – jak zgłosić hejt w Internecie?

MOWA NIENAWIŚCI, HEJT A MOŻE KONSTRUKTYWNA KRYTYKA?

Każdy z nas jest inny. Na świecie nie ma takiego samego ,,egzemplarza’’ jak Ty, czy ja. Rozwijamy się i stoimy w miejscu. Odnosimy sukcesy i zaliczamy porażki. Czasem czujemy się perfekcyjni i nieomylni, a czasem popełniamy błędy. Powiemy o jedno zdanie za dużo. Skomentujemy post zbyt pochopnie lub rzucimy na forum nieprzemyślane głupstwo. Przestaliśmy już nawet przepraszać za przykre słowa, czy udostępniony na wallu mem z prześmiewczą grafiką. To przecież zwyczajna opinia, słowa prawdy, konstruktywna krytyka lub niewinny żartobliwy przytyk. Kto by się tym przejmował? W końcu w ostatnich latach tak dużo mówi się o wolności słowa, walce z cenzurą i prawie do jawnego wyrażania swoich uczuć i opinii. Czujemy zatem, że mamy prawo do własnego zdania. To poczucie bezkarności popycha człowieka do niepohamowanego potoku słów. I tak właśnie pod przykrywką prawa do wolności słowa rodzi się mowa nienawiści i hejt.

Hejt to niekonstruktywna, nierzadko agresywna wypowiedź nastawiona na obrażenie, ośmieszenie i poniżenie adresata. Między mową nienawiści a hejtem istnieje bardzo cienka granica. Właściwie każdy przejaw mowy nienawiści, której celem jest obrażenie ze względu na wyznanie, wiek czy pochodzenie jest hejtem (np. nienawiść do żydów, osób homoseksualnych, Ukraińców itp.).

,,Ciągłe hejtowanie wszystkich dookoła jest jak picie trucizny... w nadziei, że zabija ona kogoś innego’’.

Anna Gruszczyńska

Hejt nakręca spiralę wrogości i agresji. Prawo do wolności słowa nie jest absolutnie żadnym usprawiedliwieniem dla pogardy – nawet jeśli przyjmuje ona żartobliwą formę. Bo to, co żartobliwe i wypowiedziane pod wpływem wybuchu emocji, a nawet nudy może popchnąć kogoś do podjęcia decyzji o targnięcie się na swoje życie. Hejt może zaburzyć psychikę oraz zniszczyć człowieka, który i tak być może boryka się już z wieloma problemami. Mowa nienawiści i hejt pozostawione bez interwencji mogą w konsekwencji doprowadzić do próby samobójczej osoby borykającej się na przykład z depresją, zaburzeniami jedzenia lub zaburzeniami lękowymi.

HEJT W SIECI, A WIĘC POGARDA PŁYNĄCA PRZEZ ŁĄCZA

Z mową nienawiści i hejtem nasze społeczeństwo spotyka się najczęściej w Internecie. Cyberprzemoc to poważny problem współczesnego świata. Wiesz, co właściwie kryje się za tym pojęciem?

Cyberprzemoc to zastraszanie z wykorzystaniem technologii cyfrowych. Do cyberprzemocy najczęściej dochodzi w mediach społecznościowych, platformach komunikacyjnych, forach internetowych i platformach do gier komputerowych. Hejt w sieci to jedna z form cyberprzemocy. To nie tylko publikowanie krzywdzących, pogardliwych i obraźliwych wypowiedzi pełnych wulgaryzmów i wyzwisk. To również zakładanie fałszywych kont w celu anonimowego wysyłania pogardliwych komentarzy lub ośmieszenia oraz rozpowszechnianie żenujących zdjęć, memów i filmików za pośrednictwem mediów społecznościowych i komunikatorów.

W okresie pandemii koronawirusa właściwie całe życie towarzyskie przeniosło się do wirtualnego świata. Te zmiany najbardziej odczuło młode pokolenie. Szkoła, spotkania z rówieśnikami, zajęcia pozaszkolne, czas wolny na świeżym powietrzu – wszystkie te doświadczenia nagle przyjęły postać wirtualną. Czas spędzany przed komputerem lub ze smartfonem w dłoniach znacznie się wydłużył. Problem uzależnienia od Internetu nastolatków to zjawisko, z którym boryka się wielu współczesnych rodziców. Rozmowy ,,twarzą w twarz’’ zostały zastąpione komunikatorami, forami i komentarzami pod postami.

Według badań polska młodzież doświadcza hejtu w sieci znacznie częściej niż dorośli, a jednocześnie stosowanie mowy nienawiści jest domeną ludzi młodych. Czy wiesz, że ponad połowa badanych ludzi młodych (64%) przyznała się do hejtowania? Jakie mają ku temu przesłanki? Najczęściej jest to wynik obrzydzenia, pogardy do odmienności i odstępstwa od normy oraz zazdrości. Wylanie agresji może wynikać również z historycznych przesłanek lub najbardziej rozpowszechnionych stereotypów. Im więcej hejtu w sieci dotyczącego danej grupy społecznej, tym większa gotowość do jego użycia.[1]

MOWA NIENAWIŚCI A KODEKS KARNY – JAK ZGŁOSIĆ HEJT W INTERNECIE?

Cyberprzemoc zbiera ogromne żniwa – szczególnie wśród młodzieży. Depresja u nastolatków i zaburzenia lękowe to coraz częstsze zjawiska. Polska znajduje się w czołówce państw w Europie z największą liczbą samobójstw wśród młodzieży.[2] Niestety to najwyższe podium nie jest powodem do dumy. Hejt w Internecie dzieci i młodzieży stanowi istotny czynnik, wpływający na zaburzenia psychiczne młodych ludzi. Co na to prawo polskie? Do tej pory nie doczekaliśmy się osobnej regulacji dotyczącej mowy nienawiści i cyberprzemocy (w tym hejtu w sieci). Pomimo to każde z tych zjawisk jest uznane za niezgodne z przepisami Kodeksu Karnego i Kodeksu Cywilnego. MOWA NIENAWIŚCI TO PRZESTĘPSTWO! Co grozi za hejt w Internecie? Osoba dopuszczająca się pomawiania, pogardy, grożenia i nawoływania do nienawiści z różnych pobudek (np. wyznaniowych), podlega karze na podstawie art. 212, 216, 256, 257 kodeksu karnego. Warto znać swoje prawa obywatela i nie pozostawać obojętnym. Co więcej możesz zrobić?

• Reaguj na hejt w sieci. Nie ignoruj, nawet jeśli hejt nie jest skierowany w Twoją stronę. Brak reakcji to ciche przyzwolenie na krzywdę.
• Nie bój się usuwać obrażających Cię komentarzy.
• Blokuj i zgłaszaj obraźliwe komentarze do administratorów.
• Nie komentuj potencjalnie konfliktowych treści. Wdrażaj w życie zasadę 3xNIE (nie udostępniam, nie lajkuję, nie komentuję).
• Włącz się w budowanie świadomości społecznej, dotyczącej cyberprzemocy i hejtu w sieci. Wspieraj i pomóż promować inicjatywy ,,wychowania cyfrowego’’ i projekty nawiązujące do walki z hejtem.
• Nie daj się sprowokować. Nie wchodź w dyskusję z trollami i hejterami w sieci.
• Bądź dla innych wzorem – nie hejtuj!
• Widzisz obraźliwe i mogące komuś zaszkodzić treści w sieci? Sam doświadczasz hejtu w sieci? Nie wiesz, gdzie zgłosić hejt w Internecie? Zgłoś to na stronach: zgłoś.to lub dyżurnet.pl.
• Nie obawiaj się prosić o wsparcie. Jeśli czujesz, że sytuacja Cię przerosła, to nie zwlekaj ze zwróceniem się o pomoc do specjalisty (np. psychologa lub psychoterapeuty).

,,Komentuję, bo lubię, dla rozrywki’’

,,Nie zgadzam się z treścią postu i mam prawo wyrazić swoją opinię’’

,,Irytuje mnie ta osoba, jest beznadziejna. To idiota!’’

,,Influencerka się znalazła! Żal patrzeć na ten kux@#!x ryj’’

,,To nie hejt. To konstruktywna krytyka’’

Czy tak właśnie ma wyglądać współczesny świat? Tego chcemy dla nas, naszych dzieci i przyszłych pokoleń? Pozwolimy, aby hejt w sieci na stałe zakorzenił się w cyberświecie i stał się częścią nas samych?

Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj artykuł Przemoc psychiczna, fizyczna, ekonomiczna. 

[1] M. Winiewski, K. Hansen, M. Bilewicz, W. Soral, A. Świderska, D. Bulska ,,Mowa nienawiści, mowa pogardy . Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych’’ 2016, https://www.batory.org.pl/upload/files/pdf/MOWA_NIENAWISCI_MOWA_POGARDY_INTERNET.pdf

[2] Śledztwo Pisma, Samobójstwa nastolatków – dlaczego oficjalne statystyki pokazują tylko część prawdy, dostęp 29.10.2021